Τι θέλει το ΔΗΚΚΙ στο ΣΥΡΙΖΑ; Απάντηση στους αμφισβητίες

Ανάλυση του Δαμιανού Βασιλειάδη, εκπαιδευτικού, μέλους της Κεντρικής Επιτροπής του ΔΗΚΚΙ και μέλους του ΣΥΡΙΖΑ
Αθήνα, 7.1.2009
Εισαγωγή

Πολλές φορές τίθεται το ανωτέρω ερώτημα από συντρόφους και φίλους του πατριωτικού χώρου, γιατί δεν γίνεται καταληπτό, κατά την άποψή τους, πως ένα δημοκρατικό, πατριωτικό, σοσιαλιστικό Κίνημα, όπως το ΔΗΚΚΙ, συνεργάζεται με δυνάμεις μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ, που όχι μόνο περιφρονούν ό,τι έχει σχέση με την έννοια «έθνος», αλλά θεωρούν ότι τέτοια έννοια στην πραγματικότητα δεν υπάρχει. Γι’ αυτό και οι ελληνική εθνική παράδοση με τις αξίες της και τα πρότυπά της, θεωρούνται παρωχημένες και αναχρονιστικές. Είναι, κατά τη γνώμη τους, μια φαντασιακή κατασκευή, τεχνητό δημιούργημα του κράτους, μετά την γαλλική επανάσταση. Σαν τεχνητή λοιπόν κατασκευή μπορεί να καταργηθεί χωρίς συνέπειες, μιας και δεν έχει αντικειμενική αιτία ύπαρξης.
Επομένως το μόνο που υπάρχει γι’ αυτούς είναι υποτίθεται η ταξική πάλη. Στην ουσία όμως προωθούνται και υλοποιούνται τα πρότυπα μιας παρασιτικής, μεταπρατικής κοινωνίας, που τη χαρακτηρίζει ο παγκοσμιοποιημένος ατομικισμός και καταναλωτισμός με σημαία τον εθνομηδενισμό. Με την έννοια αυτή ουσιαστικά δεν υφίστανται εθνικά θέματα ή θέματα που έχουν σχέση με την εδαφική ακεραιότητα, την εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία της πατρίδας μας. ΄Ολα αυτά είναι με μια λέξη ανοησίες. Βασικά δεν υφίσταται ιμπεριαλισμός, Γιατί ο ιμπεριαλισμός σχετίζεται άμεσα με θέματα εθνικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας και αυτοδιάθεσης των λαών. Δεν συνδέονται τα προβλήματα της ταξικής πάλης με τον αντιϊμπεριαλιστικό αγώνα. Για το λόγο αυτό όποιοι θεωρούν ότι το έθνος προηγείται της δημιουργίας του κράτους, ότι υπάρχει συνέχεια του ελληνικού έθνους, όσοι αναφέρονται στην εθνική μνήμη και γλώσσα, την εθνική ιστορία και παράδοση και όσοι πιστεύουν στη συνέχεια του ελληνικού έθνους και στις αξίες του ελληνισμού και όσοι θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως πατριώτες είναι απλώς εθνικιστές, σοβινιστές, ρατσιστές και ο κατάλογος των αρνητικών χαρακτηρισμών δεν έχει τέλος.
Πως είναι δυνατόν, αναρωτούνται οι καλόπιστοι και καλοπροαίρετοι φίλοι μας, (μπορεί και οι κακόπιστοι και κακοπροαίρετοι) να μετέχουμε σε ένα τέτοιο εγχείρημα με αυτά τα χαρακτηριστικά και αυτά τα ιδεολογικά και θεωρητικά δεδομένα, με τα οποία όχι μόνο δεν συμφωνούμε, αλλά είμαστε διαμετρικά αντίθετοι;
Είναι ένα βασικό ερώτημα που είμαστε υποχρεωμένοι πειστικά να απαντήσουμε, γιατί αλλιώς μπορεί να μας καταλογίσει κανείς ότι είμαστε είτε αφελείς (αιθεροβάμονες, βλάκες στο πιο λαϊκό), είτε άσχετοι γιατί πιστεύουμε ότι μπορεί κάτι να αλλάξει, είτε διακατεχόμαστε από ιδεολογική σύγχυση, είτε τελικά υπηρετούμε ιδιοτελείς σκοπιμότητες, χωρίς να πιστεύουμε στην ουσία σ’ αυτά που διακηρύττουμε και σ’ αυτά που πράττουμε. Το τελευταίο είναι και το πιο βαρύ, γιατί η ηθική καταδίκη, για την ασυνέπεια λόγων και έργων, είναι η χειρότερη απ’ όλες τις πιθανές κατηγορίες.

Οι απαντήσεις στα κρίσιμα ερωτήματα:

1. Η ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική αυτονομία του ΔΗΚΚΙ.

Το ΔΗΚΚΙ συνεργάζεται στα πλαίσια του ΣΥΡΙΖΑ, διατηρώντας την ιδεολογική, πολιτική και οργανωτική του αυτονομία. Δεν υποστέλλει την πατριωτική του σημαία, ούτε κάνει εκπτώσεις της ιδεολογίας του, που εκφράζεται με το διαλεκτικό σχήμα: πατριωτισμός και διεθνισμός. Δεν συγχέει τις έννοιες πατριωτισμός με τον εθνικισμό, όπως κάνουν αρκετοί, πολλές φορές για να κάνουν επίδειξη διεθνισμού. Δεν μας διακατέχει αυτό το σύμπλεγμα. Και δεν θέλουμε να είμαστε υποκριτές. Διακηρύττει με παρρησία ότι διεθνισμός χωρίς πατριωτισμό και πατριωτισμός χωρίς διεθνισμό είναι αδιανόητο να υπάρξουν. Ο σοσιαλιστικός του προσανατολισμός έχει ως στέρεα βάση του τον δημοκρατικό πατριωτισμό, γιατί, όπως είπε και ο βετεράνος του αγώνα των Κυπρίων Βάσος Λυσσαρίδης πατριωτισμός και σοσιαλισμός είναι δίδυμες έννοιες. Το κοινωνικό συνδέεται άρρηκτα με τον αντιϊμπεριαλιστικό αγώνα και μάλιστα στην Ελλάδα, όπου έχουμε ανοιχτά κοινωνικά προβλήματα στο εσωτερικό και ανοιχτά εθνικά μέτωπα στον διεθνή μας περίγυρο: Κύπρος, Αιγαίο, Θράκη, Μακεδονικό.
Το ΔΗΚΚΙ παλεύει και στα δύο μέτωπα, εκτιμώντας ότι τα προβλήματα στο εσωτερικό έχουν τον χαρακτήρα της ταξικής πάλης ενάντια στο νεοφιλελεύθερο σύστημα εξουσίας και στο εξωτερικό ενάντια στην ιμπεριαλιστή επιβουλή, για την κατοχύρωση της εδαφικής μας ακεραιότητας, της λαϊκής κυριαρχίας και της εθνικής μας ανεξαρτησίας. Πιστεύει ακόμη ότι η διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής στο εσωτερικό, δηλαδή η καταστροφή του εσωτερικού μετώπου, οδηγεί και σε επικίνδυνη υποχώρηση απέναντι στις επεκτατικές βλέψεις των γειτόνων μας.
Το ΔΗΚΚΙ δεν μπορεί να κάνει αφαίρεση ενός από τους δύο παράγοντες και να στηρίξει την ιδεολογική άποψη ότι τα μόνα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία είναι κοινωνικά και ότι συνεπώς δεν
υπάρχουν εθνικά ζητήματα. Δεν αποτελεί διεθνιστική αλληλεγγύη να ταυτιζόμαστε με τον ιμπεριαλισμό.
Πραγματικά θα πρέπει να βρίσκεται κανείς σε απόλυτη ιδεολογική σύγχυση ή να υπηρετεί στην πράξη τα ιμπεριαλιστικά σχέδια της Νέας Τάξης, μη αναγνωρίζοντας τους υπαρκτούς εξωτερικούς κινδύνους.
Η Ελλάδα δεν ζει στο κενό ούτε σε άλλη περιοχή της υφηλίου, όπου πιθανόν να μην υπάρχουν εθνικά προβλήματα ή να μην υπάρχουν σ’ αυτή την ένταση, όπως συμβαίνει στην περιοχή μας. Δυστυχώς από την σύσταση του ελληνικού κράτους έχουμε να αντιμετωπίσουμε προβλήματα με τους γείτονές μας και τους «άσπονδους φίλους μας», που τους προστατεύουν και τους υποστηρίζουν στις επεκτατικές τους στρατηγικές. Η επιβουλή αυτή είναι ορατή και πραγματική και δεν αποτελεί αποκύημα επιστημονικής φαντασίας. Το βιώνουμε εξάλλου καθημερινά με τις συνεχείς προκλήσεις από τους γείτονές μας. Δεν αποτελεί διεθνιστική αλληλεγγύη να τα ταυτιζόμαστε με τον ιμπεριαλισμό.

2. Η ενότητα της Αριστεράς

Το ΔΗΚΚΙ σε όλα του τα συνέδρια από την ίδρυσή του και σε όλες τις κεντρικές επιτροπές του διακήρυττε και εργάζονταν υπέρ της ενότητας της Αριστεράς. Μάλιστα η κύρια διαφωνία του με τον πρώην αρχηγό του Δημήτρη Τσοβόλα ήταν στο κυρίαρχο αυτό θέμα. Ενώ ο κ. Τσοβόλας χρησιμοποιούσε την ενότητα της Αριστεράς ως πρόσχημα για να παίζει τα μικροπολιτικά του παιχνίδια, χωρίς στην ουσία να θέλει την ενότητα, η πλειοψηφία του ΔΗΚΚΙ και της Κεντρικής του Επιτροπής ήταν για την πραγματική ενότητα και την υλοποίησή της. ΄Οταν η Κεντρική Επιτροπή του ΔΗΚΚΙ απεφάσισε με την συντριπτική της πλειοψηφία να βάλει επιτέλους σε εφαρμογή την διακηρυγμένη αρχή της ενότητας της Αριστεράς και στην πράξη, τότε ο κ. Τσοβόλας παραιτήθηκε, γιατί διαπίστωσε ότι είχε χάσει την πλειοψηφία και δεν μπορούσε πια με τεχνάσματα και μικροπολιτικές σκοπιμότητες να καθορίζει την πολιτική του ΔΗΚΚΙ κατά το δοκούν. Τελικά φάνηκε και ο ανέντιμός του ρόλος, με την προσπάθεια να συμμαχήσει με το ΠΑΣΟΚ, προδίδοντας ο ίδιος τις αρχές, για τις οποίες υποτίθεται αγωνίζονταν.
Το ΔΗΚΚΙ φιλοδοξεί μέσα στο πλαίσιο αυτής της ενότητας να συντελέσει, ώστε να δημιουργηθεί στα πρότυπα του ΕΑΜ και της ΕΔΑ ένα καινούργιο μέτωπο πάνω σ’ ένα πολιτικό πρόγραμμα, στο οποίο θα συμφωνήσουν όλοι. Οι ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές θα αποτελούν αντικείμενο ενός ειλικρινούς διαλόγου και μιας ανοιχτής και δημοκρατικής ιδεολογικοπολιτικής αντιπαράθεσης, για να προκύψει στο μέλλον, αν προκύψει και μια ιδεολογική προσέγγιση. Δεν μας φοβίζει η ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση. Θεωρούμε απεναντίας ότι είναι απαραίτητη τόσο η κριτική όσο και η αυτοκριτική για να υπάρχει εξέλιξη. Δεν είμαστε θιασώτες της δογματικής θέσης της μίας και μόνης αλήθειας. Ούτε της άποψης ότι τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει την αντιπατριωτική ιδεολογία στις γραμμές του ΣΥΡΙΖΑ, όπως μας κατηγορούν οι φίλοι μας και συνεπώς ο αγώνας μας εκεί μέσα είναι μάταιος.
Ο Λένιν είχε πει κάποτε: Μαζί χτυπάμε και χώρια βαδίζουμε! Μια τέτοια μεθοδολογία θέλουμε να ακολουθήσουμε, προσπαθώντας και μαζί να βαδίσουμε. Δεν είμαστε δογματικά της άποψης ότι χώρια χτυπάμε και χώρια βαδίζουμε, γιατί αυτό αποδυναμώνει την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι. Αντιθέτως πορευόμαστε μαζί εκεί που συμφωνούμε, ενώ στα θέματα ιδεολογίας διατηρούμε την ιδιοπροσωπία μας και τα πατριωτικά μας χαρακτηριστικά, τα οποία δεν απεμπολούμε. Αυτό σημαίνει δημοκρατία και σεβασμός στην διαφορετικότητα. Δεν είμαστε ούτε δογματικοί ούτε μονολιθικοί και πιστεύουμε πως ο διάλογος και η αντιπαράθεση σε ιδεολογικά και πολιτικά θέματα είναι δείγμα υγιές, γιατί προάγει την θετική εξέλιξη. Μα κατηγορούν ότι δεν μπορούμε να συνυπάρξουμε. Είναι όντως ένα δύσκολο εγχείρημα, που αν πετύχει θα συμβάλει ως παράδειγμα προς μίμηση στο Λαϊκό Κίνημα. Δεν διστάζουμε να το αποτολμήσουμε. Αυτό δεν σημαίνει ότι συμβιβαζόμαστε σε θέματα οραμάτων, αρχών και αξιών, που τις εμπνέει ο δημοκρατικός, πατριωτικός σοσιαλισμός, που αποτελεί την προοπτική μας. Είναι όντως δύσκολο να κατανοήσει κανείς ένα τέτοιο εγχείρημα.
Θέλουμε να πείσουμε ότι η Αριστερά τότε μεγαλούργησε στην Ελλάδα, όταν συνδύαζε το κοινωνικό με το πατριωτικό, όπως το βιώσαμε με το ΕΑΜ και με την ΕΔΑ. Γιατί και τα δύο αυτά κινήματα που αποτελούν την αριστερή παρακαταθήκη στην Ελλάδα είχαν αυτά τα χαρακτηριστικά. ΄Οταν τα απώλεσαν, όπως αυτό έγινε στον εμφύλιο, τότε επήλθε η καταστροφή. Και αν δεν τα συνθέσουν και τώρα ο αγώνας του ΣΥΡΙΖΑ θα είναι αδιέξοδος. Γνωρίζουμε ακόμη ότι πολλοί που διακατέχονται από ιδεολογική σύγχυση και δογματισμό αμφισβητούν αυτά τα κινήματα. Πεποίθηση μας είναι απεναντίας η άποψη ότι δεν πρόκειται η Αριστερά να γίνει πλειοψηφικό ρεύμα στην ελληνική κοινωνία, αν δεν έχει κοινωνικά, αλλά και πατριωτικά χαρακτηριστικά. Γι’ αυτό το τονίζουμε με έμφαση και υπερβολή για να γίνει συνείδηση: Η Αριστερά ή θα είναι πατριωτική ή δεν θα υπάρξει! Και αν υπάρξει, τότε θα μένει στο περιθώριο, για να αποτελεί άλλοθι του καπιταλιστικού συστήματος, με μια νοοτροπία γκρουπούσκουλου. Αυτό απέδειξε η ιστορική εμπειρία παντού και στην Ελλάδα ιδιαίτερα. Θα πρέπει τελικά να γίνει συνείδηση ότι η Αριστερά στην Ελλάδα είναι και παραμένει εαμογενής. ΄Οποιος το αγνοεί αυτό είναι εκτός ελληνικής πραγματικότητας. Αυτό δεν αλλάζει, γιατί οι ρίζες είναι βαθιές. Και όσο κι αν θέλουν οι ψευτο - εκσυγχρονιστές και οι ψευτο - ανανεωτές τη «Αριστεράς» να το αμφισβητήσουν, τόσο αυτό θα ριζώνει στη συνείδηση του ελληνικού λαού.

3. Η συσπείρωση των αριστερών - πατριωτικών δυνάμεων

Μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ και κυρίως στη βάση του, αλλά διάσπαρτα, κάπου δυναμωμένες και δυναμικές, κάπου αδύναμες και αναιμικές, υπάρχουν πατριωτικές δυνάμεις, που διαπνέονται από την ίδια αντίληψη στα θέματα του πατριωτισμού και της ιμπεριαλιστικής πάλης, όπως οι σύντροφοι του ΔΗΚΚΙ.
Θα ήταν πολύ απογοητευτικό το γεγονός, αν δεν υπήρχαν τέτοιες δυνάμεις στις γραμμές του και αν όλοι ήταν «εθνομηδενιστές», με την έννοια που αναλύθηκε στην αρχή. Όμως αριστεροί πατριώτες βρίσκονται και εκτός του ΣΥΡΙΖΑ, απογοητευμένοι και εξοργισμένοι από τους πολιτικούς φορείς και τις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ, που ακολουθούν αυτή την εθνοαποδομητική πολιτική, που έχει κοσμοπολίτικα και νεοφιλελεύθερα πρότυπα και για το λόγο αυτό είτε εγκατέλειψαν τις γραμμές τους, είτε δεν θέλουν καν να ακούσουν για τους φορείς αυτούς, τους οποίους εντάσσουν κατά την άποψή τους στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης και της Νέας Τάξης, θεωρώντας τους στην πράξη συνοδοιπόρους του ιμπεριαλισμού.
Η φιλοδοξία του ΔΗΚΚΙ είναι προς δύο κατευθύνσεις, όσον αφορά αυτή την κατηγορία. Πρώτον να συσπειρώσει όλες τις πατριωτικές δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, σε όλη την κλίμακα της ιεραρχίας και κυρίως στη βάση, διεξάγοντας μία σκληρή, ειλικρινή και συντροφική ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ και προσπαθώντας με πειθώ στα πλαίσια σκληρού διαλόγου, να απομονώσει την εθνομηδενιστική άποψη και να ενδυναμώσει από την άλλη την πατριωτική.
Θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς στις απόψεις μας και στους στόχους που θέτουμε. Το τονίζουμε με παρρησία, για να μην υπάρχει κανείς ανυποψίαστος.
Δεύτερον να συσπειρώσει στις δικές του γραμμές, όχι απαραίτητα κομματικά, αλλά κυρίως σε ένα κοινό μέτωπο, όλες τις πατριωτικές αριστερές δυνάμεις, που δεν εκφράζονται πια από τις άλλες συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, παρά μόνο από το ΔΗΚΚΙ. Αυτή η προσπάθεια είχε ως τώρα θετικά αποτελέσματα. Διαπιστώνουμε καθημερινά ότι συσπειρώνονται αριστερές - πατριωτικές δυνάμεις και μέσα και έξω από το ΔΗΚΚΙ, αποκτώντας την εμπιστοσύνη τους με την συνέπεια και την υπεράσπιση χωρίς εκπτώσεις, των κοινών μας ιδεολογικοπολιτικών θέσεων. ΄Ετσι εξασφαλίζουμε μια δυναμική που ενισχύει το μέτωπο του ΣΥΡΙΖΑ προς τη σωστή κατεύθυνση.

4. Το ΔΗΚΚΙ ως πατριωτικός σοσιαλιστικός πόλος

Το ΔΗΚΚΙ, έχοντας ως ιδεολογική προμετωπίδα την δημοκρατική, πατριωτική, σοσιαλιστική προοπτική είναι σε θέση να συσπειρώσει με τη δυναμική που αναπτύσσει και να διεμβολήσει πατριωτικές δυνάμεις που έχουν εγκλωβιστεί στα πλαίσια του ΠΑΣΟΚ κυρίως, αλλά και διάσπαρτα και σε άλλους χώρους. Καθότι αποτελεί σήμερα την μόνη συνεπή πατριωτική σοσιαλιστική δύναμη στην Ελλάδα, έχει τη δυνατότητα να επιτελέσει αυτόν τον ρόλο. Τα στελέχη του προέρχονται όλα σχεδόν χωρίς εξαίρεση από το χώρο της καθημερινής βιοπάλης, μετέχοντας στους λαϊκούς αγώνες ενάντια στους δύο πυλώνες του νεοφιλελεύθερου δικομματισμού στην Ελλάδα και στην επιβουλή της εδαφικής μας ακεραιότητας και εθνικής ανεξαρτησίας από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και τους συμμάχους τους.
Προϋπόθεση να πείσουμε και εντός και εκτός του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή μέσα στην ελληνική κοινωνία, ότι αποτελούμε την πατριωτική - σοσιαλιστική συνιστώσα του ΣΥΡΙΖΑ και της προοπτικής της οικοδόμησης ενός πραγματικού Κινήματος που θα έχει τα χαρακτηριστικά του ΕΑΜ και της ΕΔΑ, ως ιστορικά παραδείγματα με διαφορετικές ιδεολογικές καταβολές, που αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση και αφοσίωση για τα ιδανικά της πατρίδας και του σοσιαλισμού. Ο Τσε Γκεβάρα τον οποίο έχουν ίνδαλμα όλοι ανεξαιρέτως οι πραγματικοί αριστεροί, είχε τονίσει σε ένα αποχαιρετιστήριο γράμμα του προς τον Κάστρο το 1967, ως συντροφικό ασπασμό: «Πατρίδα ή θάνατος!».
Μια τέτοια προοπτική θα συσπειρώσει όλες τις αριστερές - πατριωτικές δυνάμεις της πατρίδας μας και τότε και μόνο τότε θα μπορέσει να δημιουργηθεί ένα πλειοψηφικό ρεύμα που θα σαρώσει την αντίδραση και θα αλλάξει τις δομές της κοινωνίας προς μια δημοκρατική - σοσιαλιστική κατεύθυνση, για να βρει επιτέλους ο χιλιοπροδομένος ελληνικός λαός τη λύτρωσή του.
Το ΔΗΚΚΙ, παρ’ όλες τις πιέσεις και τις αμφιβολίες, τους προβληματισμούς και τις κατηγορίες και προ πάντων ότι στον ΣΥΡΙΖΑ είναι αδύνατον να αλλάξουμε τα πράγματα προς μια άλλη πορεία που να έχει τα πατριωτικά χαρακτηριστικά, έχει εκφράσει μέσα από σκληρό διάλογο στις γραμμές του, ότι θέλει να πετύχει αυτό το στόχο και αυτό το εγχείρημα που λέγεται ΣΥΡΙΖΑ. Αν το ίδιο κατανοήσουν και οι άλλες δυνάμεις, τότε το μέλλον για το Λαϊκό Κίνημα προεικάζεται και προδικάζεται ευοίωνο.
Ένα όμως είναι δεδομένο: Το ΔΗΚΚΙ δεν θα προδώσει ποτέ τα σοσιαλιστικά οράματα και τις αρχές του, για οποιεσδήποτε σκοπιμότητες, που θα αλλοίωναν τα ιδεολογικά του χαρακτηριστικά.
Πιστεύουμε ότι η παρακαταθήκη που έχουμε από τα δύο μεγάλα πρόσφατα αριστερά κινήματα ΕΑΜ και ΕΔΑ μας δείχνουν το δρόμο που πρέπει να χαράξουμε και το πρότυπο που πρέπει να ακολουθήσουμε, αν θέλουμε να πετύχουμε στο τέλος της πορείας τον σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της κοινωνίας μας. Θεωρητικά πρότυπα που οδήγησαν το σοσιαλιστικό κίνημα στην καταστροφή δεν είμαστε διατεθειμένοι να ακολουθήσουμε. ΄Εχουμε το δικό μας παράδειγμα: Το ΕΑΜ και την ΕΔΑ και κατά την άποψή μου, το ΠΑΣΟΚ της διακήρυξης της 3ης του Σεπτέμβρη, πριν από την μετάλλαξή του.
Δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλείπει κανείς το όραμα, γιατί χωρίς οράματα, αρχές και αξίες δεν πάει μπροστά η ελληνική κοινωνία. Και αυτά τα οράματα, αρχές και αξίες μας τις δίδαξε και τις εγχάραξε στη συνείδησή μας η ελληνική ιστορία και παράδοση.