Η ελευθερία ως θεμελιώδης αξίωση των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων των Νέων Χρόνων

Ομιλία για τον εορτασμό της 25^ης Μαρτίου

Πανηγυρικός – Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Η ελευθερία ως θεμελιώδης αξίωση των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων των Νέων Χρόνων

Παναγιώτης Ήφαιστος, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

«Ελευθερία ή θάνατος» είναι η φράση όλων ανεξαιρέτως των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων από τον 18ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Θα αρχίσω και θα τελειώσω με τον Ρήγα Φεραίο.

«Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή

παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»,

Έσχατη λοιπόν υπόθεση η ελευθερία. Όπως έσχατος είναι και ο θάνατος. Η επίδειξη αυτοθυσίας που τόσο συχνά καταμαρτυρείται προσδιορίζει και την Υπέρτατη θέση της ελευθερίας στην ανθρώπινη ζωή. Την φράση «Ελευθερία ή θάνατος» την ακούμε με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις επί χιλιετίες. Είναι μια γενική κοσμοθεωρητική παραδοχή που ενσαρκώνει την αξίωση μιας κοινωνικής οντότητας να απαλλαγεί από εξωγενείς δεσποτισμούς και κατεξουσιασμούς.

Όμως, είναι συνάμα και αξίωση για δημοκρατία σύμφωνα με την ανθρωπολογική ετερότητά μιας κοινωνικής οντότητας. Βασικά, τονίζουμε, η Ελευθερία κλασικά νοούμενη, όπως για παράδειγμα ήταν φυτεμένη στο ιστορικό μυαλό του Ρήγα, δεν είναι μεταφυσική έννοια, άπιαστη, άυλη και υποθετική. Η Ελευθερία έχει τρεις χειροπιαστές όψεις: Την Ανεξαρτησία, την Δημοκρατία και την κορύφωση του πολιτειακού βίου με την κατάκτηση της Πολιτικής Ελευθερίας.

Με φιλοσοφικούς όρους, Ελευθερία είναι η απερίσπαστη απόλαυση της ανθρώπινης ετερότητας. Ετερότητα είναι η δυνατότητα μιας οντότητας να υπάρχει ως διακριτή ταυτότητα, μοναδική, ανόμοια, ανεπανάληπτη, να είναι δηλαδή ετερότητα ως προς καθετί που δεν είναι ο εαυτός της. Η αξίωση ελευθερίας, είναι, ουσιαστικά, η αξίωση μιας κοινωνίας να απολαύσει την ανθρωπολογική ετερότητά της όπως κτίστηκε χωροχρονικά.

Αξίωση αυτοθέσμισης, αυτοδιάθεσης, ισοτιμίας με τις άλλες κοινωνίες, εν ολίγοις, αξίωση μιας κοινωνικής οντότητας να είναι εθνικά ανεξάρτητη. Από τον 18ο μέχρι τον 20ο αιώνα είχαμε δεκάδες εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες κατά των αυτοκρατορικών και αποικιακών δυνάμεων. Συντομογραφικά θα δούμε τώρα την πολιτικοστοχαστική και διεθνοπολιτική συγκυρία αυτών των αγώνων ελευθερίας.

Διαδοχικά, με αφετηρία τον 15ο και 16ο αιώνα η αντί-θεοκρατία κατά του Ρωμαιοκαθολικού δεσποτισμού εξελίχθηκε σε αντι-μεταφυσικό κίνημα, το οποίο, τελικά, επηρέασε την πολιτική με τον εξής απλό αλλά καθοριστικό τρόπο: Πρώτον, οδήγησε σε μια υλιστική και συνάμα ιδεολογική νοηματοδότηση της ζωής στην δημόσια σφαίρα και δεύτερον, σε μια νοηματοδότηση της πολιτικής ενδοκρατικά και διακρατικά με όρους ισχύος.

Μέχρι και τις μέρες μας στις δυτικές κοινωνίες –της Ελλάδας μη εξαιρουμένης– σημαίνει μια ανένδοτη πάλη των διανοητικών ελίτ για εκδίωξη από την δημόσια σφαίρα όχι μόνο της θρησκείας αλλά και του πνεύματος, εν γένει.

Στο σημείο αυτό, λοιπόν, για να κατανοήσουμε την θέση της ελευθερίας ως κοσμοθεωρητικού αιτήματος, ως δηλαδή ενός εκ της φύσεώς του πνευματικού αιτήματος, απαιτείται να αντιπαραβάλουμε την κλασική-αριστοτελική νοηματοδότηση της πολιτικής με την νεοτερική.

Κλασικά-αριστοτελικά και ανθρωποκεντρικά νοούμενα, το Κοινωνικό γεγονός και το Πολιτικό γεγονός σημαίνουν περίπου τα εξής: Υπό συνθήκες Ανεξαρτησίας ως Υψηλοτάτης, Υπερτάτης και Εσχάτης πολιτικής και ηθικής αρχής, το Πολιτικό γεγονός είναι ο συλλογικός κατ’ αλήθειαν βίος στο πλαίσιο του οποίου μια ελεύθερη κοινωνική οντότητα αναζητά τον συλλογικό τρόπο ζωής.

Ένα συλλογικό τρόπο ζωής που θα είναι συμβατός με την ανθρωποκεντρικά θεμελιωμένη ετερότητά της. Στην κλασική εποχή, οι πολίτες, ασκώντας την καθολική αρμοδιότητα του εντολέα συγκροτούνταν Πολιτειακά ως Δήμος, όριζαν τους νόμους και ήλεγχαν άμεσα και καθημερινά την εφαρμογή τους.Κοινωνία και εξουσία ταυτίζονταν: Η ατομική και κοινωνική ελευθερία κορυφώνονταν σε πολιτική ελευθερία. Δηλαδή, πολιτική ελευθερία με την έννοια. Του αυτοκαθορισμού του ατόμου και πέραν του ατομικού του βίου και στο πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, tην πολιτειακή διασφάλιση του ρόλου των πολιτικοποιημένων πολιτών ως άμεσων εντολέων και τον προσδιορισμό της ελευθερίας με όρους όχι αυτονομίας της εξουσίας αλλά αυτονομίας των πολιτών-εντολέων που εμπλέκονταν άμεσα και καθημερινά στα πολιτικά δρώμενα.

Έτσι, σύμφωνα με την κλασική-Αριστοτελική αντίληψη, ανθρώπινη ετερότητα, δημοκρατία και πολιτική ελευθερία είναι νοήματα οργανικά συναρτημένα σ’ ένα πνευματικό και συνάμα αισθητό Όλο, την Πολιτεία.

Το κλασικό σύστημα θεωρείται παραδειγματικό γιατί κατόρθωσε να ενσωματώσει τα πνευματικά κριτήρια και παράγοντες στον πολιτικό βίο και συνάμα να καθιερώσει το Ιδεώδες της Ανεξαρτησίας, όπως λεγόταν στην κλασική εποχή η Εθνική Ανεξαρτησία, ως θέσφατο και Υπέρτατη διαπολιτειακή ηθική αρχή. Το κλασικό σύστημα καταστράφηκε, υπενθυμίζω, όταν η Αθήνα δεν σεβάστηκε την Ανεξαρτησία των άλλων Πόλεων και είχαμε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Χωρίς να επεκταθώ στο Βυζάντιο λέω μόνο ότι, αν αντί σταυροφοριών μια μόνο ματιά στην Βυζαντινή Οικουμένη θα έκανε τους Δυτικούς της ύστερης Μεσαιωνικής φάσης να καταλάβουν ότι, για να έχεις πολιτική και μάλιστα κοσμοσυστημική, δεν χρειάζεται η «νιτσεϊκή θανάτωση του Θεού», ούτε βεβαίως χρειάζεται να οδηγηθούν στο αδιέξοδο του εκμηδενισμού του πνεύματος από την δημόσια πολιτική.

Ούτε ασφαλώς η μεταφυσική πίστη των ανθρώπων είναι συνώνυμη της Θεοκρατίας. Αυτές είναι θλιβερές υπεραπλουστεύσεις οφειλόμενες, στα πνευματικά τραύματα που προκάλεσε η Ρωμαιοκαθολική Θεοκρατία.

Βασική λοιπόν θέση μας είναι ότι τα έθνη του κόσμου τον 19ο και 20ο αιώνα εν μέσω της γιγαντομαχίας των διεθνιστικοϋλιστικών ιδεολογιών που δημιουργούσαν διεθνοπολιτικες συμπληγάδες, διεξάγωντας εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες αξίωσαν εθνική ανεξαρτησία για να ενσωματώσουν το πνεύμα τους στο δική τους ελεύθερη πολιτεία. Όμως, η νοηματοδότηση της πολιτικής με υλιστικούς όρους σήμαινε, εν τέλει, νοηματοδότηση της πολιτικής με όρους ισχύος.

Αφήνοντας κατά μέρος τους καλοπροαίρετους υλιστές φιλόσοφους των Νέων Χρόνων που φιλοδόξησαν «να θανατώσουν τον θεό» τονίζω τις εξής διεθνοπολιτικές συνέπειες της νοηματοδότησης της πολιτικής με όρους ισχύος: Την βίαιη και με ρατσιστικούς όρους ανθρωπολογική ολοκλήρωση στην Ευρώπη, στην Βόρειο Αμερική που εκτελέστηκε με εθνοκαθάρσεις και γενοκτονίες μεγάλης κλίμακας.

Το αποικιοκρατικό και αυτοκρατορικό φαινόμενο που προκάλεσε μια μακραίωνη γιγαντιαία διατάραξη του πλανητικού πολιτικού γίγνεσθαι. Με απλά ελληνικά αυτό σημαίνει επί πέντε σχεδόν αιώνες τον κατεξουσιασμό και την καταδυνάστευση του πλανήτη.

Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις εκτέλεσαν το μεγαλύτερο πλιάτσικο πλουτοπαραγωγικών πόρων όλων των εποχών, καταδυνάστευσαν έθνη με μακραίωνα εθνικά κτίσματα πολιτικού πολιτισμού, ανέστειλαν ή αντέστρεψαν την φυσιολογική πορεία των εθνικών πολιτικών πολιτισμών και γέννησαν απίστευτα διεθνοσοβινιστικά δόγματα εκπολιτισμού που επανέφεραν την ανθρωπότητα στην εποχή της βαρβαρότητας.

Σήμαινε την τυραννία, μεγάλα νεκροταφεία απλών ανθρώπων της πλανητικής καθημερινής πραγματικότητας και μια γιγαντιαία πολιτικοκοινωνική αποσταθεροποίηση που καλά κρατάει μέχρι τις μέρες μας.

Αυτή η καταστροφή συντελέστηκε σε μια ιστορική εποχή που τα έθνη του πλανήτη θα μπορούσαν να κάνουν περαιτέρω βήματα πολιτικού πολιτισμού. Το τέλος του Μεσαίωνα ήταν μια κομβική ιστορική στιγμή μιας διαδρομής δύο χιλιετιών: Την κλασική εποχή διαδέχθηκε ο πολιτικός και πολιτισμικός εμβολισμός της Ανατολής από τον Αλέξανδρο, ακολούθησαν η ελληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή και η Βυζαντινή Οικουμένη.

Διόλου τυχαίο, βλέπουμε και οι τρεις αυτές περιπτώσεις, περισσότερο όμως η Βυζαντινή Οικουμένη, κατέτειναν προς ένα κοσμοσυστημικό πλουραλισμό και μια αποδοχή της κοινωνικής ετερότητας των εθνών. Δύσκολη, μακραίωνη, αλλά σταθερή πορεία.

Μπορούμε να πούμε ότι, όπως το παράδειγμα της Βυζαντινής Οικουμένης δείχνει, τα έθνη θα μπορούσαν να συνυπάρξουν υπό πιο ήρεμες συνθήκες, ιδιαίτερα αν η μετάβαση του ευρωπαϊκού μεσαίωνα έπαιρνε άλλη μορφή.

Εκεί λοιπόν που οι κοινωνικές οντότητες του πλανήτη συναλλάσσονταν αναμιγνύονταν, συγκροτούνταν και προχωρούσαν εν μέσω δυσκολιών και συγκρούσεων από τη μια εποχή στην άλλη η αποικιοκρατία και οι αυτοκρατορίες των Νέων Χρόνων τάραξαν τις σεισμικές πλάκες του πλανήτη και υποδούλωσαν έθνη τρισχιλιετούς διαμόρφωσης.

Οι αγώνες ανεξαρτησίας των δύο τελευταίων αιώνων, όμως, έδειξαν ότι ερήμην καθεστώτων, αυτοκρατοριών, υπερεθνικών δομών και ιδεολογικών αντιλήψεων οι κοινωνικές οντότητες ποτέ δεν έπαυσαν να διαμορφώνονται εθνικά. Καταμαρτυρείται από το γεγονός ότι κάποια στιγμή η εθνική τους κοσμοθεωρία εκρήγνυται αξιώνοντας συλλογική ελευθερία.

Πολύ πέραν των πεζών και συμβατικών συζητήσεων, ορίζουμε εθνική κοσμοθεωρία ως είναι χωροχρονικό πνευματικό και ανθρωπολογικό επίτευγμα: Ως εθνική κοσμοθεωρία ορίζουμε, το διαχρονικό κοινωνιοκεντρικό κτίσιμο του πνευματικού κόσμου και της ανθρωπολογικής ετερότητας μιας οποιασδήποτε κοινωνικής οντότητας.

Η εθνική κοσμοθεωρία είναι χωροχρονικό πνευματικό γεγονός το οποίο δεν καταστέλλεται και δεν κατεξουσιάζεται.

Είναι η πνευματική μαγιά που βρίσκεται στον πυρήνα των αξιώσεων ελευθερίας και που περιέχει πολύ δύναμη για να μπορεί να στηρίξει αγώνες ελευθερίας κατά τυράννων απείρως υπέρτερης ισχύος.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά

Θα πάρω μονοπάτια

Να βρω τα σκαλοπάτια

Που παν στην λευτεριά

------

Μπορεί σε κάποια μάχη,

γραμμένο η μοίρα νάχει,

να μη γυρίσουμε.

Μα πάμε με καμάρι

Και λέμε όποιον πάρει, και θα νικήσουμε

Απαγγέλλει ο αμούστακος Ρήγας Φεραίος της Κύπρου, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο τελευταίος που απαγχονίστηκε σε ηλικία 18 χρονών κληροδοτώντας μας εκατοντάδες ποιήματα για την Ελευθερία, την Ελλάδα και τον Έρωτα.

Η εθνική κοσμοθεωρία είναι πρωτίστως πνευματικό και ανθρωπολογικό κατόρθωμα που σωρευτικά κτίζει τον πολιτικό πολιτισμό τοπικά και οικουμενικά. Αν και διαφορετικού περιεχομένου για κάθε κοινωνική οντότητα η εθνική κοσμοθεωρία είναι μορφικά πανομοιότυπη γιατί ενσαρκώνει τις ίδιες αξιώσεις για απαλλαγή από τυράννους, για δημοκρατία και για ελευθερία. Με εθνική κοσμοθεωρία είναι προικισμένες όλες οι κοινωνικές οντότητες στην Ανατολή, στον Νότο, στον Βορρά και στην Δύση.

Οι βαθμίδες αυτού του πολιτισμού και πολιτικού κατορθώματος, όμως, ποικίλουν: Αλλού υπάρχουν κτίσματα χιλιετιών, αλλού αιώνων και αλλού λιγότερο. Όπου και να κτίζεται και όπως και να κτίζεται, όμως, η εθνική κοσμοθεωρία είναι σίγουρα οικουμενικό κατόρθωμα και κεκτημένο όλων των κοινωνιών, γιατί εγγενώς συνυφασμένη με την οντολογικού περιεχομένου ανθρώπινη ελευθερία.

Το ανθρώπινο μάτι για να βλέπει καθαρά, ήρεμα και ειρηνικά απαιτείται να είναι ποτισμένο με το πνευματικό βάλσαμο της εθνικής κοσμοθεωρίας ως αξίωση δημοκρατίας και ελευθερίας.

Από μια τέτοια εθνική κοσμοθεωρία εμφορείται ο Ρήγας Φεραίος. Είναι χαρακτηριστική η βαθειά πολιτική ματιά του Ρήγα Βελεστινλή για τα έθνη του Μικρασιατικού ιστορικού βάθους. Ο Ρήγας Φεραίος, τα έβλεπε ως την πνευματική και ανθρωπολογική ουσία που υποστασιοποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις συνδέοντα το παρελθόν, με το παρόν και το μέλλον, συνυφαίνοντας συνάμα ειρηνικές σχέσεις και συναλλαγές. Αν εκλείψουν οι τύραννοι, βασικά λέει ο Ρήγας, οι χωροχρονικά κτισμένες εθνικές κοινωνίες μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά σεβόμενες τις εκατέρωθεν εθνικές κοσμοθεωρίες.

Ο Ρήγας μπορούσε να διακρίνει τα εθνικά κτίσματα ως Κοινωνικά γεγονότα ως προς τα οποία το Πολιτικό γεγονός πρέπει να είναι συμβατό και προσαρμοσμένο υπό συνθήκες αδιαφοροποίητης πολιτικής ελευθερίας.

Τα αλάνθαστα πνευματικά κύτταρα του Ρήγα έβλεπαν καθαρά ότι απαλλαγή από την τυραννία, ανεξαρτησία, δημοκρατία και ελευθερία είναι αλληλένδετα. Γι’ αυτό σύνδεσε ευθέως την αξίωση απαλλαγής από την τυραννία, την αξίωση για εθνική ανεξαρτησία και την αξίωση για δημοκρατία.

Αναφέρω χαρακτηριστικά αποσπάσματα του Ρήγα Φεραίου:

«Η Ελληνική Δημοκρατία είναι μία, με όλον όπου συμπεριλαμβάνει εις τον κόλπο της διάφορα γένη και θρησκείας. Δεν θεωρεί τας διαφοράς των λατρειών με εχθρικό μάτι». Και αλλού, στο «Περί σχέσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας με τα ξένα έθνη»: Ο ελληνικός λαός είναι φίλος και σύμμαχος με τα ελεύθερα έθνη. Οι Έλληνες δεν ανακατεύονται εις την διοίκηση των άλλων εθνών, αλλά ούτε είναι εις αυτούς αποδεκτό να ακατατωθούν άλλα έθνη εις την δική τους». «Δέχονται όλους τους αδικημένους ξένους και όλους τους εξορισμένους από την πατρίδα των δια αιτία της ελευθερίας». Όλα όμως χάνονται αν χαθεί η πατρίδα. Έτσι γράφει: Οι έλληνες «δεν κάμνουν ποτέ ειρήνη με ένα εχθρό ο οποίος κατακρατεί ελληνικό τόπο».

Η εθνική κοσμοθεωρία του Ρήγα είναι, θα έλεγα, οικουμενικής αξίας, άφθαρτης πνευματικότητας και εμποτισμένη από τα διαχρονικά επιτεύγματα του πολιτικού πολιτισμού. Υποδηλώνει που θα είχε οδηγηθεί ο κόσμος αν δεν είχαμε το φοβερό φαινόμενο της αποικιοκρατίας και των νεότερων ηγεμονισμών

Την ίδια εποχή που στα πολυεθνικά κράτη της Δύσης έβλεπαν τις πνευματικές παραδόσεις των εθνών τους ως απειλές προκαλώντας εθνοκαθάρσεις και γενοκτονίες, το εμποτισμένο στην εθνική κοσμοθεωρία βλέμμα του Ρήγα έβλεπε στην εθνικά βαθύπλουτη Ανατολή τις προϋποθέσεις ειρηνικής συνύπαρξης των κοινωνιών.

Προϋποθέσεις που απαιτούσαν 1^ον) Απαλλαγή από τους τυράννους, 2^ον) Εθνική Ανεξαρτησία κάθε Έθνους, 3^ον) Σεβασμό των εθνικών κτισμάτων και της Ανεξαρτησίας κάθε άλλου Έθνους 4^ον ) Την δημοκρατία ως προϋπόθεση της πολιτικής ελευθερίας,

Ο Ρήγας έβλεπε καθαρά ότι αυτό που ειρηνεύει το ανθρώπινο πνεύμα και αυτό που το συμμορφώνει σε πολιτισμένο πολιτικό βίο είναι το πνευματικό ανήκειν που συγκροτεί τις ανθρωπολογικές ενότητες και που σμιλεύει αενάως την συλλογική ανθρωπολογική ετερότητα μιας κοινωνικής οντότητας.

Μια εθνική επανάσταση δεν είναι ιδεολογία, ή κάποιου άλλου είδους, τέλος πάντων, συναισθηματική υπόθεση ή υλικό αίτημα. Είναι κοσμοθεωρητικό αίτημα μιας χωροχρονικά διαμορφωμένης κοινωνικής οντότητας που κτίστηκε πνευματικά στον στίβο των ανθρωπίνων σχέσεων της διαχρονίας και που αξιώνει να απολαύσει τα πνευματικά επιτεύγματά της στο πλαίσιο της εθνικής ανεξαρτησίας.

Η εθνική κοσμοθεωρία που ενσαρκώνεται σε μια αξίωση εθνικής ανεξαρτησίας είναι αυτόνομο και αυτοδύναμο φαινόμενο. Μια κοινωνική οντότητα, για να διεξάγει ένα αγώνα ελευθερίας, ο οποίος όπως γνωρίζουμε για να ευοδωθεί πρέπει πάντοτε να νικήσει ένα γιγαντιαίο αντίπαλο, σημαίνει ότι μέσα στον υπαρξιακό πυρήνα των ανθρώπων της κρύβεται πολύ δύναμη.

Αήττητη δύναμη. Διαβάστε Ρήγα Φεραίο, Μακρυγιάννη, Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Θα την δείτε αυτή την δύναμη. Όλα τα υπόλοιπα αν και σημαντικά κριτήρια και παράγοντες έπονται: στρατηγική των επαναστατών, διεθνοπολιτικές συγκυρίες, λάθη και ατυχίες.

Την αξίωση για εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία δεν την προκαλείς με διατάγματα ή εντολές, την γεννά η ιστορία και απαιτεί προϋπάρχουσες πνευματικές και ανθρωπολογικές προϋποθέσεις. Πνευματικές και ανθρωπολογικές προϋποθέσεις που πρέπει κανείς να διαφυλάττει για να μπορεί στην συνέχεια να απολαμβάνει την ελευθερία του και την δημοκρατία του.

Τι γίνεται, όμως, όταν μια κοινωνική οντότητα κερδίσει την ανεξαρτησία; Ο κόσμος δεν είναι αγγελικά φτιαγμένος. Δεν είναι μόνο ότι η αποικιοκρατία και οι ηγεμονικές συγκρούσεις που την ακολούθησαν κατέστειλαν την ελευθερία, την ανθρωπολογικής ετερότητας των κοινωνιών και τα εθνικά τους επιτεύγματα.

Είναι επίσης και η εισβολή των υλιστικών ιδεολογιών που έπεισαν πολλούς ότι μπορεί να έχουν πολιτείες πνευματικά στερημένες, πολίτες, δηλαδή, όχι πνευματικά γεμάτους αλλά άθροισμα ατόμων που συνυπάρχουν σε χρησιμοθηρική βάση κυβερνούμενοι από κανονιστικές επιταγές γεννημένες στο μυαλό του ενός ή άλλου ατόμου.

Η καταστροφική κατάρρευση των αυτοκρατοριών όπως και εμείς την ζήσαμε στην Μικρά Ασία –αλλά δεν ήμασταν οι μόνοι– υποχρέωσε την δημιουργία μιας εδαφικά-κυριαρχικά νοούμενη εθνοκρατοκεντρικής δομής. Πως αλλιώς μπορεί να γίνει εάν για να περιφρουρηθεί η ελευθερία μιας κοινωνίας πρέπει να προστατευθεί από εισβολές και επιβουλές που προκαλούν τα αίτια πολέμου που οφείλονται σχεδόν καθολικά στις ηγεμονικές αντιπαραθέσεις.

Το συγκαιρινό διεθνές δίκαιο καθιερώνοντας τις Υψηλές Αρχές της διακρατικής ισοτιμίας, της μη επέμβασης και τις εσωτερικής-εξωτερικής κυριαρχίας στοχεύει ακριβώς στην αντι-ηγεμονική περιφρούρηση της ελευθερίας των εθνών-μελών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

Στο εθνοκρατοκεντρικά δομημένο συγκαιρινό διεθνές σύστημα, όμως, μεταξύ του διεθνούς δικαίου και της πραγματικότητας, παρεμβάλλονται τα αίτια πολέμου. Παρά το γεγονός ότι πολλά έθνη κατάκτησαν την ελευθερία τους, οι εθνοκρατοκεντρικοί συντελεστές του διεθνούς συστήματος κινούνται μέσα σε ένα παρωχημένο μεν αλλά ζωντανό ιδεολογικό ναρκοπέδιο υπό συνθήκες συνεχιζόμενων ανελέητων ηγεμονικών αντιπαραθέσεων των Μεγάλων Δυνάμεων.

Έτσι προδιαγράφεται, βασικά, ο 21ος αιώνας, κάτι ως προς το οποίο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 πολλοί εθελοτυφλούσαν.

Θα επιβιώσουν και θα ευημερήσουν εκείνες οι εθνοκρατικές ενότητες οι οποίες θα στηρίζονται στα πνευματικά τους ερείσματα όπως προσδιορίστηκαν στην καταστατική φάση της εθνικής ανεξαρτησίας. Βασικά, η εθνική ανεξαρτησία που κερδίζεται με ένα αγώνα ελευθερίας χάνεται αν χαθούν τα κοσμοθεωρητικά ερείσματα που κερδήθηκαν με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Κοιτάζοντας το πρόσφατο παρελθόν, εν τούτοις, είναι να απορεί κανείς το πόσο εύκολα τα μέλη των κοινωνιών παρασύρονται από τις σειρήνες των ιδεολογικά μεταμφιεσμένων ηγεμονικών αξιώσεων. Είναι να απορεί κανείς όταν βλέπει κοινωνίες να ματώνουν με άσκοπες εμφύλιες συρράξεις, να συμπράττουν σε επιθετικούς ηγεμονικούς πολέμους, να παγιδεύονται σε ιδεολογήματα που αποσταθεροποιούν τις διακρατικές σχέσεις στην περιφέρειά τους και κυρίως να ροκανίζουν ή και να κατεδαφίζουν τα πνευματικά ερείσματά τους, δηλαδή τα θεμέλια της συλλογικής τους ελευθερίας.

Κλείνω συνοψίζοντας την εθνική κοσμοθεωρία του Ρήγα Φεραίου που νομίζω είναι και οικουμενική. Προσέξτε την διαύγεια πνεύματος, την ειρηνευμένη σκέψη την σιγουριά για τον εαυτό του, το έθνος και τον κόσμο, όταν ο Βελεστινλής λέει:

-Στην Ελληνική Δημοκρατία ο Αυτοκράτωρ Λαός είναι ο μόνος που ημπορεί να προστάζει δι’ όλα χωρίς κανένα εμπόδιο. Ο ελληνικός λαός είναι φίλος και σύμμαχος με τα ελεύθερα έθνη.

-Οι έλληνες δεν ανακατώνονται εις την διοίκηση άλλων εθνών αλλά ούτε είναι εις αυτούς δεκτόν να ανακατωθούν άλλα εις την εδική των. -Δεν κάμνουν ποτέ ειρήνη με ένα εχθρόν όπου κατακρατεί τον ελληνικό τόπον.

-Η νομοθετική διοίκησις βεβαιοί εις όλους, έλληνας, Τούρκους Αρμένηδες και άλλους κατοίκους την ισοτιμία, την ελευθερία και την σιγουρότητα.

-Η Ελληνική Δημοκρατία τιμά την πραότητα, την ανδρείαν, το γηρατείον.

-Τον ατίμητο θησαυρό της φιλτάτης ελευθερίας τον διαφυλάττουμε κατά του ζυγού της τυραννίας. Αυτή είναι μια πνευματικά κτισμένη εθνική κοσμοθεωρία. Δεν τρέφει αυταπάτες. Ξέρει τι θέλει και είναι εμποτισμένη στις Υψηλότατες Αρχές του πολιτικού πολιτισμού, δηλαδή την Ανεξαρτησία, την Δημοκρατία και την Ελευθερία.

Αν μια τέτοια εθνική κοσμοθεωρία κυριαρχούσε σε όλο τον κόσμο ο κόσμος θα είχε άλλη όψη.

Υστερόγραφο.

Ο ορισμός της ετερότητας με φιλοσοφικούς όρους παρακολουθεί τον ορισμό του Χρήστου Γιανναρά και της Πολιτικής Ελευθερίας του Γιώργου Κοντογιώργη. Η έννοια της «εθνικής κοσμοθεωρίας» αντλεί από υπό έκδοση βιβλίο με ομώνυμο βιβλίο.